Hai sai lầm phổ biến trong dịch thuật các tác phẩm văn học

Dịch thuật nói chung và dịch thuật tiếng anh nói riêng từ lâu đã là một công việc không hề đơn giản. Chính vì thế mà những sai lầm trong quá quá trình dịch thuật không phải là điều hiếm thấy. Có những lỗi dịch thuật nhỏ có thể chấp nhận được nhưng cũng có những lỗi dịch thuật làm sai lệch văn phong, ý đồ tác giả. Có rất nhiều nguyên do có thể do sự thiếu am hiểu về ngôn ngữ, văn hóa hay không thật sự chăm chú và chuyên tâm vào bản dịch. Dưới đây là một vài lỗi phổ biến được tìm thấy trong những tác phẩm ăn khách nhất trên thế giới.

• Quan điểm của các dịch giả về ngành dịch thuật​

Dịch từ thiếu chính xác

Một trong những ví dụ điển hình cho sai lầm này chính là hạt sạn trong bản dịch tác phẩm Bản đồ và vùng đất của tác giả Michel Houellebecq. Theo giới phê bình văn học, bản dịch này có quá nhiều lỗi do thiếu kiến thức và sự tìm tòi. Ví như câu “Atelier d’artiste’ il fallait s’entendre, c'était un grenier avec une verrière…” (“Xưởng nghệ sĩ” phải hiểu là một nhà kho được lắp kính…) sau khi được dịch tại Việt Nam lại biến thành “Xưởng nghệ sĩ”, cần phải hiểu, là một cái vựa gắn nhiều kính…” hay “la communion” (lễ ban thánh thể) lại được dịch là “lễ rửa tội”, “le chauffe-eau” (máy nước nóng) thì thành “hệ thống sưởi”, “la chaudière” (máy sưởi) thành “bình đun nước”, và “la charcuterie” (thịt nguội) lại thành “các thứ đồ thịt”,... Có thể nhận thấy sai lầm này là lỗi rất cơ bản tuy nhiên việc xuất hiện lỗi đó trong tác phẩm này thì lại không chấp nhận được.

Diễn giải loằng ngoằng

Đây là lỗi thường gặp ở những dịch giả nghiệp dư khi dịch thuật tiếng anh khi mà hiểu nghĩa nhưng lai không biết diễn đạt lại ra sao bằng tiếng Việt. Dẫn đến lỗi dịch lằng ngoằng, suy diễn, dài dòng, đôi khi còn tối nghĩa và không thuần Việt. Nổi tiếng nhất có thể kể đến bộ truyện tranh khoa học Hàn Quốc Why?

Được xuất bản trên hơn 37 quốc gia với 51 tập và từng bị thu hồi 2 tập đầu ngay tại lễ họp báo do bị phát hiện nhiều lỗi dịch quá tối nghĩa, đến người lớn cũng không hiểu nổi huống chi trẻ em. Ngôn từ trong bản dịch thiếu sự thuần Việt khiến người đọc càng đọc càng rối. Chẳng hạn như trong tập 2 Vũ Trụ có đoạn viết: “Đó là do Trái Đất tự quay nên hằng ngày các chòm sao cũng quay quanh, rồi lại quay quanh, nên ta sẽ nhìn thấy các chòm sao khác theo mùa”, hay “Mật độ bình quân của sao Thổ thấp nhất trong số các hành tinh thuộc Thái dương hệ”, “Lỗ đen sau khi trở thành ngôi sao đỏ khổng lồ nặng hơn mặt đất rất nhiều sẽ gây ra vụ nổ tạo ra vũ trụ”. Câu này khiến người đọc như rơi vào một ma trận mê cung không lối thoát, thậm chí, nhiều người còn nhận xét “như troll độc giả” bởi mức  độ “hại não” của nó.

Với những chia sẻ trên đây về 2 lỗi cơ bản và thường thấy nhất trong dịch thuật các tác phẩm văn học mà Hanoitransco.com tổng hợp được. Hy vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những lỗi này và tránh gặp phải trong quá trình dịch thuật.